KIZIK'IN TARİHİ

Almalı 
Kıran   
Aktuzla 
Körüktepe 
Ahlatlı 
Dere(bekir karataş+ali taşdelen+kedibacaklar) 
Gürsünün pınarı 
Ketenlik 
Mantarlık 
Çokuçak yurt 
Karakaya 
Akkayanın altı 
Eski köy 
İniş dibi 
Tetirlik 
İki oluklu 
Eski ağaçlar 
Ömer bey 
Yukarı mezarlık 
Aşağı mezarlık 
Dede pelidi 
Pozukların yeri

NOT1:Kızık köyümüzün kabaoğuzumuzda ilk kurulan
köydür.Dedelerimiz yöreye ilk geldiklerinde önce kızık köyünü kurmuş olup
menşeimiz yıldızhana dayanmaktadır.kızık oğuzların 24 boyundan biri olduğu için
bizde kızık boyundan olduğumuz için köyümüzün ismini kızık koymuşlardır.Kızık
köyümüzde geçmişe baktığımızda bütün sanatkar,meslek erbablarının toplandığını
görürüz.çevre köylerinin sapan demirlerinin yapıldığını köyümümüzdeki körüklerde
yapıldığını,harmanlarda kullanılan yaba,dirgen,düğen köyümüzde yapılırdı.yaşı
kırkı geçmiş olanlar bunları bilir.hatta çevre köylere düğen yapımı ve taşlaması
için çalışılmaya gidildiğini hepimiz biliriz.kağnıların yapımı tekerlerinin
demir aksanları,ahşap kaşık yapımı,ahşap kürsü yapımı,ahşap ev,kilim
dokuması,heybe dokunması ,semer(eşek semeri),tüfek,tabanca yapılmıştır.buda
kabaoğuzumuzun sanayisi başkenti olduğunu gösteriyor.1907de eski cami yapılırken
soğucaktan gelen rum ustalar bu köy 12 hane bu camiyi yapamaz
demişlerdir.rahmetli kafiye kurt(rahmetli kara bilalın annesi)benimde ebem
olduğu için tarihimizi sormuştum.(Ahmet BOZ)ebemde o zaman 16 yaşında imiş 12
hanenin çoluk çocuk taş topladıklarını görünce ustalar bu köy bu camiyi yapar
demişlerdir.ebemde cami yapılırken taş toplamışlardır.hatta gökkız ebem 6 hane
olduğunu bilirmiş köyümüzün derdi.ne yazıkkı bunlar geçmişte kalıp göç ve bazı
nedenlerden ötürü tarihin tozlu sayfalarında kalmaya mahkum olmuşlardır.şimdi
ise köyümüz ekonomik şartlardan dolayı gümüşhacıköy,
merzifon,suluova,Ankara,İstanbul vs. gibi yerleşim yerlerine göç vermektedir.42
hane kalmıştır.

NOT2:Kabaoğuz kelimesinin anlamı
şudur;
kaba iriyarı,kuvvetli anlamındadır.bizde oğuz türklerimizden olduğumuz için bize kabaoğuz denmiştir.

NOT3:Kabaoğuz köylerimizden
çal,pusacak,dumanlı,kağnıcı,saraycık,kızılcaköy,
obruk,kutluca,derbent,bademli,kızık köylerimizin akrabalık ve aynı soydan
gelmiştir.yöremize yerleşilirken mesleklerine ve kardeşlere göre
dağılmışlardır.bu günkü köylerimiz meydana gelmiştir.bu köylerimiz oğuz
boylarından kızık boyuna mensupturlar.hatta gümüşhacıköy askerlik şubesinde ve
Türkiye Kalkınma Vakfında açıklamaları vardır.

NOT4:Fatih Sultan Mehmet’in talimatı ile yöreyi Türkleştirmek
üzere buralara gönderilen
Kutlu Bey, Kızık ile Çal Köyü arasındaki vadiye,

Ahmet Bey, Pusacık’a,
Dumanlı Dede de, Dumanlı Köyünün olduğu yere
yerleşmişlerdir.

Kutlu Bey’in köyüne İğde-i Çal denilmiştir Buranın
yerleşime elverişli olmadığı görülünce önce bir aile ayrılarak, Kızık’a, bir
aile de Kızılca Köye yerleşir. Ardından köy üçe bölünür, büyük bir kısmı yukarı
çıkarak Çal’ı kurar, bir kısmı Kutluca’ya gider, bir bölümü de şimdiki Kağnıcı
Köyünü kurar.

Daha sonra bu köylerden ayrılan aileler ve sonradan gelen
diğer Türkmen boyları tarafından diğer köyler kurulmuştur. Kaba Oğuz
köylerimizin ilçeye en uzak noktasında ilçe merkezi Gümüşhacıköy’e 30 km il
merkezi Amasya’ya 100 km uzaklıkta Çal köyü yer almaktadır. İlçe merkezi
Gümüşhacıköy’e 8 km. il merkezi Amasya’ya 78 kilometre mesafede Sallar köyü
köylerimizin şehir merkezine en yakınıdır.

Yemeklerinde
keşkek-tarhana çorbası meşhurdur.
Düğünlerde karakucak
güreş yapılmaktadır.
Düğünlerde sinsin oyunu gece ateş
yakılarak oynanmaktadır.
Türkiye'de bulunan kızık köyülerinin örf ve
adetlerinin aynı olduğu Türkiye Kalkınma Vakfının araştırmaları sonucunda
kanıtlanmıştır.

“Kızık boyu Oğuzların 24 boyundan biridir. Bozokların
Yıldız Han oğulları koluna bağlıdır.16.yy da Anadolu’da 28 yerleşim biriminin
adı Kızık olarak geçmektedir. Bu adlar 20.yy sonlarında Yirmi bire düşmüştür.
Öteki Oğuz boyları gibi Kızık Boyu da konar göçer Türkmenlerdendir. On birinci
yy. başlarında Selçukluların yönetiminde, 13 yy. başlarında Moğol istilası
önünde Anadolu’ya geldikleri ve zaman içinde çeşitli yörelere yerleşerek Ana
dolunun Türkleşmesinde önemli rol oynadıkları bilinmektedir. Kızık’ların yaygın
olarak bulunduğu yerler Ankara ve Antep yöreleridir.”

Oğuz Hanın
torunları, Yıldız Hanın çocukları:

“Türklerin, bazı hayvanları ve yırtıcı
kuşları kutsal sayarak, onları kendilerine sembol edinmeleri bir inanıştı.
Oğuzlarda ise her dört boyun ortak bir yırtıcı kuş (doğan kuşunun türleri)
sembolü vardı. Bunlara Ongun denirdi. Ancak Ongunların Moğol tesiriyle
oluştuğunu anlıyoruz. Çünkü Kaşgarlı'da ongunlar yoktur ve ilk kez Reşideddin
bunlardan bahseder. Avşar boyunun ongunu da (Bey-dili, Kızık, Karkın ile
birlikte) Reşidüddin ve Yazıcıoğlu'na göre tavşancıl kuşu (kartala benzeyen
fakat daha küçük ve kahve renkli bir kuş) , Ebulgazi Bahadır Han'a göre ise
çure-laçin kuşu-dur.
Oğuz boylarının hepsinin aynı zamanda kendilerine has
bir damga-ları vardır. Bu damgalar hayvanlara vurulmakta, halı ve kilim motifi
olarak kullanılmakta, aşı boyası ile evlerin duvarlarına resmedilmekte, nazar
değmemesi ve uğur getirmesi için bazı giyim eşyalarına konulmakta, hatta mezar
taşlarına, abidelere, yapılara ve kayalara kazılmakta, devletlerin bastırdığı
paralarda Boy'un belirtisi olarak kullanılmaktadır. Bu damgalar sayesinde
yapıların, eserlerin hangi boy tarafından inşa edildiğini, kimi beylik ve
devletlerin hangi boy tarafından kurulduğunu ve kimi ünlü ailelerin hangi boya
mensup olduğunu anlıyoruz ki tarih açısından çok büyük bir öneme sahiptir. Afşar
Boyu damgasının ters çevrilmiş şekline benzeyen imler, Anadolu'nun çeşitli
yerlerinde bereket sembolü olarak kullanılmakta, mezar taşlarına da
işlenmektedir. Afşarların 'kemgöz' için kullandıkları mezarlık imi ise,
Altın-Orda payzasına benzemektedir.
Eski zamanlarda Oğuz boylarının toylarda
yiyeceği koyun etinin kısımları da belli bir kaideye bağlanmıştır. Bu kısımlara
sünük (kemik) denir. Ongunlar gibi her dört boyunda müşterek sünüğü vardır.
Yıldız Han Oğulları'nın (Afşar, Bey-dili, Karkın, Kızık) sünüğü de sağ umaca
yani kalça (sağrı) kemiği kısmıdır.

Ebulgazi Bahadır Han şöyle
anlatmaktadır. 'Altın çadırın baş köşesinde Kün Han oturdu. Koyunun başını ve
arkasını, kuyruk sokumunu ve bağrını önüne koydular. Her kim Hakan olursa payı
bu olsun dediler. İç eşiğinde Irkıl Hoca oturdu, göğsünü pay verip vezirlerin
payı bu olsun dediler. Sağ kolda birinci çadırda Kün Han'ın büyük oğlu Kayı'yı
oturttular, sağ aşıklı iliği pay verdiler, Bayat onu doğradı, Sorkı atlarını
tuttu. İkinci çadırda Alka-evli'yi oturttular, sağ kol iliğini pay verdiler,
Kara-evli onu doğradı, Lala atlarını tuttu. Üçüncü çadırda Ay Han'ın büyük oğlu
Yazır'ı oturttular, sağ yanbaşı pay verdiler, Yıpar onu doğradı, Kumı atlarını
tuttu. Dördüncü çadırda Dodurga'yı oturttular, sağ uyluğu pay verdiler, Döğer
onu doğradı, Murdaşuy atlarını tuttu. Beşinci çadırda Yulduz Han'ın büyük oğlu
Avşar'ı oturttular. Sağ uyluğu pay olarak verdiler. Kızık onu doğradı, Torumçı
atlarını tuttu vd...'

Görüldüğü gibi Oğuz töresinde protokol bakımından
Avşar önde gelen boylardandır. 24 boy arasında hükümdar çıkarmış 5 boydan birisi
olması ve henüz İslam öncesi dönemlerde Oğuz rivayetlerinde Avşarlardan 'El'
(devlet kurma gücü) olarak bahsedilmesi onların Türk tarihindeki önemini ortaya
koymaktadır.”

KIZIK BOYU

“Bu boyun adı tarihi kaynaklarda
geçmemekle beraber tahrir defterlerinde ve diğer arşiv vesikalarında Kızık'tan
bahsedilmektedir. Tahrir defterlerinde Kızıklar'a ait 28 yer adı görülmektedir
ki, bunlardan pek çoğu şimdi de mevcuttur. Bu Kızık yer adlarından beşinin
Ankara'nın Çubuk ve Ayaş kazalarında görülmesi, bu bölgeye Kızık boyuna mensup
oldukça mühim bir zümrenin yerleştiğini gösteriyor.

XVI. yüzyılda
Kızıklar'a ait ancak bir oymağa rast gelinebilmiştir ki, bu da Halep Türkmenleri
arasında bulunmaktadır. Kanuni devrine ait eski defterlerden Kızık oymağı biri
162, diğeri de 16 vergi evi olan iki kola ayrılmıştır. Oymağın nüfusu zamanla
artmış ve 987 tarihinde 667 vergi nüfusuna, yani 468 evli ve 232 bekara
yükselmiştir. Nüfusu gittikçe artmakta devam eden bu Kızık oymağının mühim bir
kısmı XVII. Yüzyılda Antep bölgesinde yerleşmiş ve yerleşen bu kısım
Oturak-Kızık adı ile anılmıştır.

Oturak-Kızıklar Sultan İbrahim
(1639-1648) devrinde Antep bölgesindeki Oğurca, Damlaluca, Çay-Kuyu, Sakal,
Kara-Dinek, Yalan-kaz, Üç Kilise ve Taşlıca adlı köyler ile Antep şehrinde ve
yine Antep'e bağlı diğer bazı köy ve kasabalarda yaşıyorlardı. Bunlardan başka
Mihmadlu ve Boz-Atlu obalarının da Kızıklar'a ait olduğunu biliyoruz.
Oturak-Kızıklar'ın yerleşmiş olduk-ları yerler XIX. Yüzyılın sonlarına kadar
kendi adları ile anılan idari bir yöre halinde kalmıştır. Bugün onların
yerleştikleri köylerin birçoğu eski adları ile mevcudiyetini muhafaza
etmektedir.

Sultan İbrahim devrinde Kızıklar'ın yerleşik hayata geçmemiş
olanları Göçer Kızık adını taşımakta ve 149 vergi nüfusuna sahip bulunmaktadır.

Gerek Oturak-Kızıklar'ın, gerek Göçer-Kızıklar'ın (1101 miladi) 1690 yılında
Avusturya seferine çağırıldıklarını görüyoruz. Sefere çağırılan Oturak
Kızıklar'ın başında Kara Kethüda oğlu Bekir Beğ, Göçer Kızıklar'ın ise, Hacı
Zekerriyya oğlu Asaf Beğ ve Kızık Mehmed oğlu gibi beğler bulunuyordu.
XVIII:
yüzyıla ait vesikalarda Kızıklar Pehlivanlular'ın başında bulunduğu Haremeyn
uş-şerfeyn aşiretlerinden biri olarak zikredilmektedir. Bunlar Göçer-Kızıklar
idi. Yine Kızıklar'dan bir kolunun XVII. Yüzyıl başlarında Orta-Anadolu'ya
geldiği anlaşılmakta ise de, bunun akibeti hakkında şimdilik hiç bir bilgiye
sahip değiliz.

XVI. yüzyılda Kızıklar'ın bir kolu da Dimeşk (Şam)
bölgesinde yaşamakta idi. Kanuni devrinde bu Kızık kolu 66 vergi evi olarak
gösterilmiştir.”

Türkiye'de Kızık boyunun adını taşıyan
köyler aşağıdaki gibidir(Türkiye'de bulunan kızık köyülerinin örf ve
adetlerinin aynı olduğu Türkiye Kalkınma Vakfının araştırmaları sonucunda
kanıtlanmıştır):



KÖYÜN ADI
İLÇESİ
İLİ

KIZIK DÜZIÇI
ADANA
KIZIK SANDIKLI AFYON
KIZIK GÜMÜSHACIKÖY AMASYA

KIZIK ÇUBUK ANKARA
KIZIK KIZILCAHAMAM ANKARA
KIZIKLI
BURHANIYE BALIKESIR
KIZIK MANYAS BALIKESIR
KIZIK SEBEN BOLU
KIZIK
KIBRISCIK BOLU
CUMALIKIZIK MERKEZ BURSA
FIDYEKIZIK MERKEZ BURSA

YAHYALIKIZIK MERKEZ BURSA
DEREKIZIK MERKEZ BURSA
HAMAMLIKIZIK MERKEZ
BURSA
DEGIRMENLIKIZIK MERKEZ BURSA
KIZIK ANDIRIN KAHRAMANMARAS
KIZIK
MERKEZ KARAMAN
KIZIK MERKEZ KAYSERI
KIZIK DEVELI KAYSERI
KIZIK EMET
KÜTAHYA
KIZIK ÇAVDARHISAR KÜTAHYA
KIZIK ARGUVAN MALATYA
KÜÇÜKKIZIK
DIKMEN SINOP
KIZIK ZARA SIVAS
KIZIK ARTOVA TOKAT
1691-1696
yıllarında Orta Anadolu Ege ve Akdeniz Bölgesinde iskana Tabi Tutulan Kalabalık
Göçebe Türk Oymak ve Obaları:

1- Abdal 23- Danişmentli 45- Kuduz
2-
Abalı 24- Dodorga 46- Mamalı
3- Atçeken 25- Düğer 47- Musacalı
4- Avcı 26-
Dulkadirli 48- Peçenek
5- Avşar 27- Eskiyörük 49- Ramazanlı
6- Aydınlı 28-
Eymir 50- Saçıkaralı
7- Barak 29- Gündeşli 51- Salur-Salarlı
8- Bayad 30-
Hale türkmeni 52- Sarıkeçili
9- Bayındır 31- Horzum 53- Savran
10- Beydili
32- İçel Türkmeni 54- Tabanlı
11- Bekdik 33- İlbeyli 55- Tecirli
12-
Boynuinceli 34- İnanlı 56- Tatar
13- Bozdoğan 35- Kaçar 57- Tekeli
14-
Bozkoyunlu 36- Karaevli 58- Türkmen
15- Bozulus 37- Karahacılı 59-
Uluyörük
16- Büğdüz 38- Karakeçili 60- Yağcıbedir
17- Cerit 39-
Karakoyunlu 61- Yazır
18- Çakal 40- Karamanlı 62- Yeni İl Türkmeni
19-
Çarıklı-Cırıklı 41- Karatekeli 63- Yörük
20- Çavuldur 42- Kayı 64-
Yıva
21- Çepni 43- Kınık 65- Yüreğir
22- Çayan 44- Kızık