Tuğrul MERT'in

Nevşehir Kozaklı 'daki

KIZIK BOYU ile ilgili çalışması...

KOZAKLI TARİHİ

       Kozaklı ve çevresindeki ilk yerleşim yerlerine Hitit ve Firigler zamanın da rastlanılmaktadır.Hititi ve Firig krallıklarına ait olduğunu tahmin ettiğimiz bölgede çok sayıda Tümülüs ve höyükler bulunaktadır.Bunlar Karahasanlı 1-Mendilli Höyüğü 2-Özbek Yurdu Höyüğü 3-Çamur kuyu (Gökçe) Höyüğü 4-Karahasanlı Höyüğü 5-Acıburun (Orta Mahalle) Höyüğü Büyük Yağlı 1-Taştepe Tümülüsü Doyduk 1-Çerçi Höyüğü2-Kaya oyma mağara Karasenir 1-Karasenir Höyüğü Kanlıca 1-Kanlıca Höyüğü 2-Kuşaklı Höyüğü Küllüce  1-Kötü Dölek Tümülüsü 2-Himmet Höyüğü Tümülüsü 3-Çatal Höyükleridir.

           Kozaklı’da Romalılara ait önemli yerleşim yerleri mevcuttur. Kozaklı’nın özellikle kaplıcalarının olması ve Roma medeniyetinin hamam kültürüne önem vermesi Romalıların burada birde hamam yapmalarını sağlamıştır. Şuan ki Kozaklı belediye hamamı ile Roza Resort oteli arasındaki mevkide yolun hemen altında kalmış olan bir Roma hamamı mevcuttur.

              Ayrıca bu günkü Roza Resort otelin hemen arkasında kaçak kazı çalışmaları sonucunda Roma döneminden kalma baş ve bacak kısımları kırılmış heykel şuan ki Nevşehir müzesinde sergilenmektedir.

           Kozaklı’da Bizans yerleşim yeri olarak ise şuan ki Asos Termal otelin bulunmuş olduğu yerde kaçak kazılar sonucu bazı Bizans dönemine ait sikkeler bulunmuştur.

       Bölge Türk hakimiyetine ilk olarak Danişmentliler tarafından girmiştir.Daha sonraları Anadolu Türk birliğini sağlayan Andolu Selçuklu devleti ve Anadolu Selçuklu devletinin yıkılması ile Karamaoğulları hakimiyetine girmiştir.Bölge Karamanoğulları ile Eratna beyliğine sınır olmuştur.Daha sonraları ise Anadolu Türk birliğini sağlayan Osmanlı hakimiyetine girmiştir.Şuan Hamamorta mahallesinde hicri 1253 yılında yapılmış harap bir vaziyette bulunan Osmanlıdan kalma bir cami de bulunmaktadır.Yine Büyük Yağlı köyünde paygamberimiz Hz Muhammet (S.A.V.) sakalı şerifi mevcuttur.Kaşkışla köyünde Ürgüp dekine benzer mağara yerleşimleri bulunmakta ve İpek yolu ise Kozaklı yakınlarındaki Boğaziçi köyünden geçmektedir.

       Bölgede Kozaklı ilçe olana kadar çok büyük bir yerleşm yeri bulunmamaktadır.Sadece Kozaklı köyü ve Karahasanlı Osmanlı zamanında nahiyelik yapmıştır.

       Kozaklı’da yaşayan insanların büyük çoğunluğunu Yabanlı,Kızıl Koyunlu,Herikli ve Ağca Koyunlu Türkmenleri oluşturmaktadır.Bu Tükmen aşiretlerin büyük çoğunluğu Halep bölgesinden buraya yerleşen Türkmen yörüklerindendir.

       Kozaklı isim olark ise bu isimde bir Türkmen cemaatine rastlıyoruz. Bazı kaynaklarda Kızaklı, Kazıklı, Kızıllu şeklinde de görülüyor.Bazı kaynaklarda ise Kazaklu olarakta verilmekedir. Yine değişik kaynaklarda da doğrudan Kozaklı isminde bir Türkmen aşiretine rastlanmaktadır. Bu cemaatin ilk izlerine olarak Halep yani Suriye’de görülmektedir.Kozaklı Türkmen yörükleri bu günkü Kozaklı köyüne yerleşmişlerdir. Kızık adı:’’güçlü savaşta gayret gösterici’’suretinde izah edilmiştir.

       Kozaklı ilçe olmadan önce bölgede bulunan köyler Osmanlı devleti zamanında Kaza olarak ilk Kırşehir vilayeti Arapsun(Gülşehir) kazasına bağlı iken daha sonra Avanos’un ilçe olmasından sonra Arapsun’dan Avanos’a bağlanmıştır. Bölgede en önemli yerleşim yeri olarak Karahasanlı nahiyesi bulunmakta ve Karahasanlı bölgenin en büyük yerleşim birimidir. Nahiye olarak da bölge Karahasanlı’ya bağlıdır. Nevşehir’in 1954 yılında il olmasından sonra bölgede bir ilçe kurulması gündeme gelmiş ve Karahasanlı ilçe olmak istedi ise de Karahasanlı’nın Nevşehir merkeze çok uzak olması ve insanların sıcak suyun başına toplama düşüncesi ile de birbirine en yakın köyler olan Kozaklı, Buruncuk, Orta köy, Bağlıca köyleri tercih edilmiştir. Köyler içinden Kozaklı köyü Osmanlı devleti zamanında nahiyelik de yapmış ve bu köyler içinden en büyük olanıdır. İnsanları sıcak su etrafında toplama düşüncesi ile mevki olarak Bağlıca, Orta köy, Buruncuk köyleri seçilirken isim olarak ise Kozaklı köyünün adı alınmıştır.

                            KOZOĞLU

      Kozoğlu şuanki Hamamorta mahallesinin bulunduğu yerde yaşamış Bölgeye ilk yerleşen Türkmen ailelerinden birisidir.Kozoğlu köken itibari ile Turhanlı Türkmen taifesinden olup Avşar türkmenlerine bağlı bir koldur.Kayseri ve civarından, Kozaklı bölgesine gelip yerleşmiş bölgeye bir cami ve hamam yaptırmış İslamiyete hizmet etmiş bir ailedir.Kozoğlu camisi ve hamamı ne yazıkki yıkılmış cami kitabesi de Yiğitler (Sorsavuş) köyüne götürülmüştür. Kitabenin tercümesinde Turhanlı Kabilesine bağlı Kozoğlu ailesinin bu camiyi yaptırdığını ve cami yakınlarındaki aşağıdaki tarlaları da vakıf olarak cami ye verdiklerini görüyoruz. Bu tarlaların adı günümüz de hala cami tarlası olarak bilinir. Kozoğlu camiinin Yiğitle(Sorsavuş) köyüne gitmesinin hikâyesi ise şöyledir. Kozoğlu camii yıkıldıktan sonra kitabesi Kozoğlu hamamına götürülür. Sorsavuş köylüsü Kayseri’den köyüne dönerken kaplıcalarda banyosunu yapar ve orada bulunan kitabeyi de kendi köylerinde yapılmakta olan camiye götürür. O gün bu gündür kitabe Sorsavuş köyü camisinde bulunmaktadır.

 Kitabede yazılı olan;

" KÂTİBİ KEMAL VAKUFU HAZİRİL MESCİT MÜĞBAREK MUHAMMET BİRİCİK AK KABİYLESİ TURHANLI Fİ CEMAATİ KOZOĞLU HAMİSİNE VESAYETİN MAHİYETİ (TERCÜMESİDİR)

      KOZOĞLU CAMİSİNİN KİTABESİ YİĞİTLER KÖYÜ CAMİSİ KAPI ÜZERİNDE DURMAKTADIR "

Araştran:     Tuğrul MERT-  Kaşkışla Köyü -  SOSYAL BİGİLER ÖĞRT- 

                                                                        Kozaklı-Nevşehir. 20.06.2012